Uyku genetik mi? Çoğumuz hayatımızın yaklaşık üçte birini uyuyarak geçiririz. Gerçekten bu kadar uzun süre uyumak zorunda mıyız? Nadiren de olsa çok daha kısa süre uyuyan insanlarla karşılaşıyoruz. Uykumuzu kısaltmak mümkün mü? Daha kısa süre uyursak ne gibi sorunlarla karşılaşırız? Bu soruların cevaplarını Nörolog Prof. Dr. Hakan Kaynak veriyor.
Uyku süremiz kişiden kişiye değişir, 4-5 saatten 11-12 saatin ortalarına kadar. Türkiye’de toplumun büyük çoğunluğunun (%75) 7-8 saat uyum alışkanlığı olduğu araştırmalardan bilinmektedir. Uyku sürelerinin genetik olarak belirlendiğini ve değiştirilemeyeceğini belirten Nörolog Prof. Kısa süreli uyumalarına rağmen ertesi gün fonksiyonlarını değiştirmeyenlerin sayısı çok fazla değildir. Türkiye’de nüfusun sadece %10’unun 6 saatten az uykuyla yaşadığı bilinmektedir. Az uyuyanlardan bahsederken hafta içi 6 saat uyuyan ve hafta sonu uyku süresini 8-10 saate çıkararak uykusunu telafi edenleri dışlamak gerekiyor. 8 saatten fazla uyuyanlar toplumda az uyuyanlara göre daha yaygın ve bu oran %15’e kadar çıkıyor.
Tavuk tipi misin yoksa Baykuş tipi mi?
Toplumdaki yetişkin bireylerin çoğunluğu akşam 11-12’de yatıp sabah 7-8’de kalkmasına rağmen, bazılarımız akşam erken yatıp sabah erken kalkıyoruz. genetik olarak belirlenmiş özellikler. Bu bireylerin tavukları temsil ettiğini açıklayan Prof. Toplumda tavuk oranının %10, baykuş oranının ise %15 civarında olduğunun bilindiğini belirten Prof. sosyal saatlere uyum sağlamada. Ancak tavukların ve baykuşların saatlerini hesaba katmak hem onlar hem de onlara yakın yaşayan ve çalışanlar için daha mutlu bir yaşam ve işe yol açabilir. Yetişkinlerde var olan tavuk ve baykuş özellikleri çocukluktan itibaren gözlemlenebiliyor.”
Sabah türleri gündüz saatlerinde daha yüksek üretkenliğe sahiptir.
Uyku ve uyanma saatlerimizi belirleyen biyolojik saatimiz, sadece uyku saatlerimizi belirlemekle kalmıyor, günün hangi saatinde en verimli olduğumuz gibi birçok biyolojik işlevi de belirliyor. Biyolojik saatimizin kapsadığı tüm fonksiyonların tavuk ve baykuş özelliği gösterdiğini belirten Prof. Dr. Kaynak, “Örneğin; baykuşlar kahvaltılarını geç yaparlar, sabahları ruh halleri depresif eğilimler gösterir, çekingen ve karamsardırlar. Öte yandan, akşamları çok daha üretken, pozitif ve üretkendirler. Sosyal hayatın zaruretleri nedeniyle hafta içi günlerde net olarak görülmeyen tavuk ve baykuş özellikleri, belirli saatlerde yatıp kalkma zorunluluğunun ortadan kalktığı hafta sonlarında net bir şekilde görülmektedir. Sabahçı tipler bayramlarda akşam erken yatıp ertesi gün hiç gerek duymadan erken kalkarlar. Akşam tipleri cumartesi günleri geç saatlere kadar, pazar günleri ise öğlene kadar uyumazlar. Sabahçı tipler sınav günleri gibi yoğun çalışma gerektiren günlerde erken kalkıp çalışmayı tercih ederken, akşamcı tipler gece geç saatlere kadar uyanık kalmayı tercih ediyor.”
prof. Dr. Sabah tiplerinin sabahları daha verimli çalıştığını, gece vardiyalarında ise verimliliklerinin düştüğünü anlatan Prof. uyku tiplerine, hem çalışanların hem de iş yerinin verimliliğini ve memnuniyetini arttırmaktadır. (BSHA)
